محصولات جانبی خرما

محصولات خرما متنوع است و آشنایی با برخی از مصارف به اهمیت این میوه اضاف خواهد کرد. در زیر تعدادی از محصولات جانبی خرما شرح داده می شود.

ارقام متعدد محصولات خرما:

الف) خرمای قطعه شده

خرمای قطعه شده از محصولات خرما است که اندازه آن ۸/۳ یا ۱۶/۳ اینچ است و کلیه قطعات خرما با آرد یولاف یا آرد سویا و یا مخلوط دکستروز و یا هر ماده ای که از چسبندگی خرما ها جلو گیری کند، پوشش داده می شود. این محصول معمولأ همراه با غلات و یا در محصولات پخته شده از قبیل کیک ها، نان ها، و شیرینی جات، مورد استفاده قرار می گیرد.

ب) قطعات پرس شده خرما

در این محصول ابتدا خرما با فشار از صافی که سوراخ هایی با قطر ۸/۳ اینچ دارد، عبور داده می شود. در اثر این عمل قطعات خرما به قطر ۱۶/۳ تا ۲/۱ اینچ ایجاد می شود. سپس این قطعات در محلول دکستروز جهت یکنواخت شدن اندازه خرما ها، غوطه ور شده و در انتها نیز خشک می شوند.
این محصول رطوبت کمتری نسبت به خرمای قطعه شده دارد. از این روش هنگامی استفاده می شود که قطعات خرما کاملأ یکنواخت است و اندازه معینی دارد.

ج) خرمای له شده

یکی از مراحل عمل آوری خرما، رطوبت دادن یا خیس کردن است که در بهبود طعم بافت میوه دخالت دارد. البته به منظور جلو گیری از ترشیدگی و آلوده شدن خرما باید به شرایط و درجه حرارت محیط توجه کرد. به دلیل رطوبت زیاد این محصول، شرایط نگه داری از آن اختصاصی است و با شرایط نگه داری خرما و رطب متفاوت است. بنا بر این محصول باید در یخچال نگه داری شود. برای تهیه این محصول معمولأ از خرما های درجه دو و سه استفاده می شود.خرمای له شده همراه با سایر مغز های خوراکی مانند گردو، فندق و همچنین میوه ها و شکلات مصرف می شود. همچنین در تهیه شکلات خرما، دسر خرما و نوشابه از این محصول استفاده می شود. خرمای له شده به همراه خشکبار و میوه، در شیرینی هایی مانند رول های بادام و خرما، رول های خرما و نارگیل یا خوشه های خرمایی شکلاتی، مصرف می شود.

د) خمیر خرما

در تهیه خمیر خرما از خرما های درجه دو و سه استفاده می شود و آن ها را از یک صافی عبور می دهند. این خمیر در پخت شیرینی، غذای کودک و … مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین این محصول به عنوان یک شیرین کننده طبیعی، در پخت مواد غذایی مصرف می شود. در صورتی که مقدار شیرینی آن پایین باشد، می توان به آن شکر طبیعی اضافه کرد. به خمیر خرما، ادویه، سبوس برنج یا سبوس گندم، گردو، فندق و یا سایر مغز های خوراکی نیز می توان اضافه و از آن یک محصول محتوی پروتئین، فیبر و مواد معدنی تهیه کرد.

ه) خرمای پر فیبر

محصولی از خرما است که با اضافه کردن ۵/۷ گرم فیبر خوراکی به صد گرم خرما تهیه می شود. این محصول مقدار زیادی فیبر داشته و مصرف دارویی دارد. خرمای پر فیبر برای بیمارانی که از چربی خون و چاقی رنج می برند، مفید است.
از سایر محصولات جانبی خرما، می توان شکر را نام برد. نحوه تهیه آن به این ترتیب است که با وارد کردن شکافی به شکل V در قسمت انتهایی تنه (محل اتصال برگ های سبز به تنه) شیره بسیار خوش طعم و شیرینی از درخت خرما استخراج می شود. این شیره، بعدأ در کارخانه تبدیل به شکر می شود. در صورت تخمیر شیره، مواد قندی آن تبدیل به الکل می شود. از یک هکتار کشت نیشکر، چغندر قند و درخت خرما به ترتیب می توان ۷، ۵/۲، و ۵/۷ تن شکر به دست آورد. علاوه بر شکر، تفاله های باقی مانده را می توان جهت مصارف خوراک دام نیز مورد استفاده قرار دارد.

و) عرق تارونه

نمونه ای ممتاز از محصولات خرما به دست می آید که عرق تارونه نام گرفته است. پوست تازه تارونه خواص دارویی دارد و عمدتأ در همین زمینه ها مورد استفاده قرار می گیرد. به طور مثال مالیدن خمیر تارونه به لثه دندان، موحب تقویت آن و بر طرف کردن پیوره، چرک و خون می شود. از خواص دیگر آن بر طرف کردن اسهال و دل پیچه است. عرق تارونه خواص بی شماری در خصوص تقویت اعصاب و درمان بی خوابی و جلوگیری از ریزش مو و تقویت امور جنسی دارد.

ز) پنیر نخل از دیگر محصولات خرما

یکی دیگر از محصولات خرما پنیر نام دارد که در داخل تارونه و در سر ساقه نخل به صورت ماده ای سفید رنگ (مانند پشمک) یافت می شود.
اعراب به آن طلع و در ایران به آن پنیر گفته می شود.

 

ح) آرد هسته خرما

از هسته خرما نیز که از مواد مختلف کربوهیدرات ۵۱/۶۲ درصد فیبر ۲/۱۶ درصد، روغن ۴۹/۸ درصد، آب ۴۶/۶ درصد، مواد معدنی ۱۲/۱ درصد، پروتئین ۲۲/۵ درصد تشکیل می شود، می توان محصولات جانبی تهیه کرد. معمولأ هسته خرما را آرد می کنند و آن را برای تهیه نان و یا خوراک دام مورد مصرف قرار می دهند. آرد هسته خرما می تواند تا میزان ۱۵ درصد جایگزین آرد جو، در جیره غذایی طیور شوند. زرگر ها و نقره ساز ها از هسته محصولات خرما زغال چوب تهیه می کنند و از آن برای صیقل دادن ظروف نقره ای و یا برای جلا دادن برخی فلزات استفاده می کنند.

در مناطق روستایی خرما خیز، از برگ و تنه درخت خرما استفاده می کنند، از تنه آن در پوشش ساختمان ها و پل ها استفاده می شود و چوب آن در صنعت چوب سازی، کاغذ سازی و نئوپان سازی، فیبر سازی کاربرد دارد.

این هم بخوانید: ارقام مختلف خرما ایرانی

مصارف دیگر برگ های خشک شده درخت خرما و همچنین تنه آن عبارتند از:

ایجاد سایبان هنگام برداشت و جمع آوری و نگه داری محصول و حصار کشی برای نهال های جوان به خصوص مرکبات.
در بسیاری از نقاط کشور از برگ های درخت خرما در تهیه دام، برای صید ماهی و نیز برای ساختن پاراوان، استفاده می کنند. مصارف سوختی درخت خرما نیز قابل اهمیت است. علاوه بر پختن غذا در هنگام هرس، دمبرگ های خشک درخت را قطع کرده و یکی دو سال بعد، قسمت باقی مانده را که توختک نام دارد، جدا کرده و از آن برای سوخت زمستانی استفاده می کنند.

در ضمن از آن جا که توختک سبک است، می توان از آن برای آموختن فن شنا استفاده کرد. علاوه بر موارد مصرف فوق، موارد مهم دیگری در خصوص برگ های درخت خرما وجود دارد که به صنایع دستی موسوم است. این صنایع، بسته به نیاز های، مناطق خرما خیز گستره یافته است. به این صورت که برگچه های درخت خرما را از برگ اصلی جدا کرده و آن را خیس می کنند. از برگ های خیس شده در بافتن کفش، سبد، حصیر،خوره (نوعی گتاله که روی حیوان بار بر می گذارند و داخل آن کود می ریزند)، انواع ظروف و … استفاده می شود. از برگ های جوان که در اثر حمله حشرات بریدگی پیدامی کنند، برای بافتن باد بزن و اشیای بسیار ظریف مانند کلاه و غربال استفاده می شود. انواعی از طناب که در گذشته استفاده از آن بسیار رایج بوده از بافت قسمت انتهایی برگ درخت خرما (به شکل مثلث است) که به آن پریچه می گویند، تهیه می شود. از پرییچه ها برای بافت قالی های کوچک در جلو منازل، اتاق ها و رستوران ها نیز استفاده می شود. در جهرم پریچه به عنوان سیم ظرف شویی استفاده می شود.